Bài 2.2. Chương trình C đầu tiên

Nội dung bài học:

1. Viết chương trình
2. Chạy chương trình
3. Tìm hiểu các thành phần cơ bản trong chương trình
4. Thiết lập đổi giao diện màn hình console

Sử dụng Visual Studio

Hướng dẫn dùng XCode

Viết chương trình

Lưu ý đặt tên thư mục gốc, tên project và tên file KHÔNG CÓ DẤU để tránh các lỗi không chạy được chương trình

#include <stdio.h>
int main() {
    printf("Hello Linh!\n");
    printf("%s", "Hello Linh!\n");
    puts("Hello World!");
    printf("Hello Khanh!");
}

// Ctrl S

Chạy chương trình

• Trong Visual Studio nhấn tổ hợp Ctrl F5 hoặc Ctrl Fn F5(hệ điều hành Window)
• Trong XCode(Mac OS) click vào nút tam giác ở gần góc trái trên màn hình

Hello Linh!
Hello Linh!
Hello World!
Hello Khanh!

Các thành phần có trong chương trình

Chương trình này tuy ngắn gọn nhưng nó chứa rất nhiều thành phần điển hình của ngôn ngữ lập trình C. Chúng là:

Phần chú thích

• Là các dòng màu xanh có hai cái // ở đầu. Chú thích nhằm giải nghĩa cho một đoạn chương trình trở nên dễ hiểu với người đọc code hơn. Phần chú thích không ảnh hưởng gì đến máy tính cả. Khi chạy chương trình máy tính sẽ bỏ qua phần chú thích. Hiệu lực của chú thích loại này là từ sau // đến hết dòng hiện thời.
• Chúng ta cũng có loại chú thích thứ hai là chú thích trên nhiều dòng. Cách chú thích này bắt đầu bởi /* nội dung chú thích */

Tiền chỉ thị

• Tiền chỉ thị #include<stdio.h> sẽ được xử lí trước khi biên dịch chương trình thành ngôn ngữ máy. Dòng này báo với bộ phận tiền xử lí nạp nội dung của thư viện chương trình trong file header stdio.h vào chương trình. Trong đó chứa thông tin được sử dụng bởi trình biên dịch hỗ trợ thao tác nhập xuất dữ liệu. Cụ thể trong chương trình này ta sử dụng các hàm in ra màn hình printf(), puts().

Căn lề và khoảng trắng

• Các dòng trống và khoảng trắng, thụt đầu dòng làm cho code dễ đọc hiểu và sáng sủa hơn. Không có ý nghĩa với trình biên dịch chương trình.
• Chú ý căn lề: Các thành phần của một khối sẽ lùi 1 tab so với đầu dòng của khối chứa nó. Ví dụ các câu lệnh trong {} luôn lùi so với đầu dòng 1 tab.
• 1 tab tương đương 4 kí tự khoảng trắng.

Hàm và các thành phần liên quan

• Hàm main() là thành phần chính không thể thiếu với mọi chương trình C muốn chạy được. Hiểu đơn giản thì đây chính là nơi chương trình C bắt đầu kích hoạt và khởi chạy. Hay nói cách khác nó là cánh cửa vào bên trong chương trình của một chương trình C bất kì. int trước main là kiểu, tức phân loại dữ liệu của hàm main().
• Dấu hiệu nhận diện một hàm là sau tên hàm thường có cặp ngoặc tròn và trong ngoặc tròn có thể có thêm gì đó hoặc không. Thân hàm là nơi các lệnh cần thực hiện diễn ra, nó là phần giới hạn bởi cặp ngoặc { }.
• Phần hàm trong khóa học sẽ giải thích cụ thể hơn về những điều trên.
• Hàm printf(“Hello World!”); thực hiện việc in ra i sì đúc thông điệp trong cặp dấu “” ra màn hình. Bạn có thể thay thông điệp này bằng bất cứ thông điệp nào bạn muốn. Chỉ có một lưu ý là thông điệp của bạn phải để trong dấu “”. Thứ ở trong cặp “” gọi là xâu kí tự, tức là một tập các kí tự được sắp xếp theo một trật tự nhằm thể hiện ý nghĩa cụ thể nào đó. Phần xâu kí tự trong khóa học sẽ trình bày chi tiết về phần này.
• Định dạng “%s” trong hàm printf() ở trong ví dụ trên dùng để hiển thị một chuỗi văn bản ra màn hình.
• Sự khác nhau của hàm printf() và puts():
  • Hàm printf() cho phép in dữ liệu ra theo định dạng mong muốn: làm tròn số thực, căn chỉnh thụt lề, … khi in xong con trỏ in dữ liệu ở ngay sau kí tự cuối được in ra.
  • Hàm puts() chỉ dùng để hiển thị văn bản lên màn hình console. Khi in xong dữ liệu, con trỏ in dữ liệu nằm ở đầu dòng kế tiếp, tức tự động xuống dòng sau khi in dữ liệu ra.
• Chi tiết về hàm ta sẽ tìm hiểu ở chương Hàm – functions của khóa học.

Câu lệnh hoàn chỉnh

• Để ý rằng lệnh trên kết thúc bởi dấu ;. Mọi câu lệnh hợp lệ trong ngôn ngữ C đều kết thúc bằng dấu ; nếu không chương trình sẽ báo lỗi và bạn sẽ không thực hiện được chương trình.
• Bạn có thể sử dụng nhiều hàm printf(), puts() tùy ý.

Thiết lập đổi giao diện màn hình console

• Để đổi giao diện màn hình console nhập liệu và hiển thị kết quả chương trình trong công cụ Visual Studio bạn làm theo hướng dẫn trong video nhé.

Vậy là chúng ta đã tìm hiểu xong bài đầu tiên về lập trình trong ngôn ngữ C rồi. Hãy tiếp tục đi tới bài kế tiếp nào!